U tsikbal DIDIER ARGELIO CHAN QUIJANO ti ba'axo'ob ku taal u meyajtik ti'al u mu'uk'a'ankúunsa'al le maaya t'aano'.
Tik káajsaj u meyajil le proyeekto U múul tsikbal paalal yéetel nukuch wíinik: U líik’sa’al u yóol maaya t’aan 2024
Tu k’iinil 14 ti’ juulyo tu ja’abil 2024e’, tik káajsaj le jejeláas meyajo’ob ko’on meet ichil le proyeekto ku k’aaba’tik U múul tsikbal paalal yéetel nukuch wíinik: U líik’sa’al u yóol maaya t’aan 2024; le meyaja’ táan ik meetik tu kaajil Tixhualactún, Zací, Yukataan, Meejiko. Jump’éel ja’ab kun u bis to’on. Yéetel le meyaja’ kik kaxtik ik meetik wa jayp’éel bideeos animaados yéetel u teeknikail stop-motion, uti’al le je’ela’, u mejen paalalilo’ob u kaajil Tixhualactune’, yaan u tsikbaltiko’ob yéetel u boniko’ob le jejeláas tsikbal u yoojelo’obo’, ts’o’okole’ kik meetik u animasyoonil. Ba’ale’, beyxane’, ichil le meyaja’ yaan xan ik ts’áajik táayero’ob uti’al u ka’anal boon, ts’íib, xook yéetel t’aan ich maaya t’aan, beyxan táayero’ob uti’al ik ilik u jelbesik u tuukul máak tu yóok’lal u t’aanal wa u k’a’abetkuunsa’al le maaya t’aan ich kaajo’. Le jejeláas meyajo’oba’ yaan u yúuchul kaada ka’ap’éel wa óoxp’éel semaana. K’a’abet xan ik máanchi’itike’, le meyaja’, ku béeytal ik meetik chéen tumen ya’ab máako’ob donarnajo’ob te’ fondeeo kolektiibo ku k’aaba’tik Kuxa’an T’aano’ob 2024 ku meeta’al ja’abenja’ab tumen HIPGive.org.
Beytuno’, le 14 ti’ juulyoo’, tik meetaj jump’éel yáax táayer tu yóok’lal u yúuchul boon, le je’ela’ ts’aab tumen Jorge Emir Sánchez. Te’ela’ le paalalo’obo’ tu kanajo’ob bix je’el u ma’alob usatiko’ob yéetel u xa’ak’besiko’ob le jejeláas boonilo’obo’. Uti’al túun le je’ela’ tu bonajo’ob bix u chíinil wa u t’úubul k’iin tu jáal k’abnáab. Beyxane’, layli’ te’ k’iina’, tik e’esaj ti’ob bix je’el u béeytal u dibujaartiko’ob jejeláas ba’alche’ob chéen ch’a’abile’. Uti’al ik k’alik le k’iin je’ela’ tik meetaj xan u chan kombiibyoil, beytuno’ béeychaj ik chan náaysik ik óol yéetel ik tsikbal yéetel u maamaj le paalalo’obo’.
Tu k’iinil túun 28 ti’ juulyoe’, tik meyajtaj uláak’ jump’éel táayer. Le je’ela’ ts’aab tumen Adriana Sánchez yéetel Didier Chan. Te’ súutukil tuna’, káaj ik meyajtik bix u yúuchul ts’íib ich maaya t’aan. Le paalalo’ob tuno’ tu k’aj óolto’ob u yáax jaatsil u alfabeetoil uti’al u ts’íibta’al le maayao’. Yóok’sal ma’ u jach náakal u yóol le paalalo’obo’ tik meetaj wa jayp’éel báaxalo’ob yéetel le ba’ax táan ik ka’ansik ti’obo’. Ka’aj ts’o’ok túun ik e’esik ti’ob u yáax wa jayp’éel leetrasil le alfabeetoo’, tik meetaj uláak’ jump’éel meyaj ku k’aaba’tik wuts’ju’un wa je’ex u ya’ala’al ich espanyole’ papiroflexia, beytuno’ tik meetaj u pool juntúul chan peek’ yéetel tik k’a’abetkuunsaj le leetras ts’o’ok u kaniko’obo’ uti’al u ts’íibtiko’ob jump’éel chan kóomt’aan ich maaya tu yóok’lal le ba’ax tik meetaj yéetel le ju’uno’. Jach ma’alob úuchik u meyaj le mejen paalalo’obo’, tik ilaje’, jach yaan wa jaytúule’, jach aja’an u tuukulo’ob yéetel u na’ato’ob.
Uti’al ik k’alik le chan ts’íiba’, k’a’abet ik máanchi’itike’, ichil tuláakal le meyaj kik meetika’, kik ilik ik maas k’a’abetkuunsik le maaya t’aan yéetel le paalalo’obo’, ba’ale’ je’el páajtal ik a’alike’ min kex 80% ich maaya yéetel jump’éel 20 % espanyol tumen ma’ jach tu láakal le mejen paalalo’obo’ jach u yoojelo’ob le maaya t’aano’. Le ka’ap’éel meyaj ts’o’ok ik meetika’ jach ku ki’imakunsik ik óol tumen táan ik táabsik u yóol le paalalo’obo’ uti’al ma’ u tu’ubsiko’ob le maayao’, beyxane’ le taatatsilo’obo’ ku nats’ikubajo’ob, ku táakpajalo’ob xan te’ meyaja’, beytuno’ táan u yiliko’obe’ le maaya t’aano’ jump’éel t’aan k’ambe’en je’ex uláak’ t’aano’ob yaan yóok’ol kaabe’.
Jujump'íitil ku bin k tsikbaltik te'ex u maasil ba'axo'ob meyajilo'ob ku ta'al u beeta'al.
Wa a k'áat a wéens u seccioni' náaysaj óoli'le' je'el u béeytale', chen a ts'áank'abtik te'ela':