Meyajo'ob táan u taal u beetik U Péekbal Waye'

Te u ts'ook ja'abo'oba', le maaya t'aano' jach chich u bin u ch'éejel u t'a'anal, le je'ela' k ilike' tumeen tu ja'abil miil novesyentos treinta'e' kex 72% máako'ob t'anik, ti' tuláakal le kajnáalilo'ob, ba'ale', walkila' chéen 30%. Le talamil táan u máansik le t'aan, ikil jach chich u bin u xu'ulul u t'a'analo', ma' t ilik u k'éexel ti'al ka ya'abak máak t'anik maya tu ka'atéen, tu jeele', sáansamale', ya'ab máax táan u p'atik u t'anik le maayao'. Yéetel le ba'ax táan u yúuchula', wa ma' t beetik mixba'al tu séeba'anil ti'al k kaláantik yéetel k k'i'itbesik ka t'a'anak le maayao', ba'ax kun úuchule', ichil ma' náach k'iine' yaan u sa'atal le t'aano'.

Le t'aano' bey xan junxóot' lu'um ku béeykunsik u yantal jump'éel maya kaaje', ba'ale' beey xan uláak' ba'alo'ob ts'aik wa mu'uk'ankúunsik u maayailo'ob, je'el bix u miatsilo'ob yéetel ba'ax bak'pachtiko'ob. le u ch'éejel le maaya t'aano', yaan ba'ax u yil yéetel le maanal 500 ja'abo'ob, ma' u ts'aatáanta'al, mixba'alkunsa'al, yéetel u péech'óolta'a maaya kaaj. Ichil le beka'aj k'iino' síijsa'ab yéetel k'i'itbesa'ab jump'éel tsikbal tu yóo'lal maya kaaj, tu'uxe', jach ya'ab mitos yéetel estereotipos tu beeto'ob wa tu táakmuk'to'ob le ma' u ts'aatáanta'al wa u péech'óolta'al le ba'ax yaan u yil yéetel maya t'aan yéetel maaya kaaj (je'ex bix u pakta'al máak, t'aano'ob, leeyes wa tak ba'ax ku beeta'al)

Te u ts'ook ja'abo'oba' jejeláas ba'alo'ob u k'axmajuba'obe'(je'el bix le sajbe'entsilil ti' u xu'ulsa'al bix u kuxtal maya kaajo', u yokolta'al u k'aaxo'ob, u k'askúuns'al u yo'och ja'ob, ichil u láak' ba'alo'ob) ts'o'ok u taal u ye'es kuxa'an le máasewáal kaajo'obo', yéetel táan u ba'atetiko'ob ba'ax k'a'abéet ti'ob, tu paach le je'ela', ya'ab máaxo'ob ku t'aniko'ob le t'aano', ts'o'ok u yoksajóoltiko'ob u k'a'ananil le t'aano', leti' beetike' táan u kaxantiko'ob bix je'el u k'exiko'ob bix yanil le t'aan walkila', ba'ale' beey xan u mu'uk'a'ankúunsiko'ob u máaxil máak wa identidad. Je'el bixe', kex beka'aj meyaj yane', ma' béeyak u k'exiko'ob le u bin u ch'éejel le t'aano'.

Beey túuno', u péekbal waye', ka'ap'éel ba'al táan u kaxantik u ts'aatáantik. yáaxe', jump'éel kaaj t'uubul yéetel t'uba'ab ichil k'aak'as tsikbal tu yóo'lalo'ob, tsikbal beetik u p'atik u t'anik u t'aano'ob, yéetel máako'ob táan u meyajo'ob wa táan u beetiko'ob activismo jach tu juunalo'ob, tumeen ma' béeyak jump'éel múulmeyaji', kex túun táan u kaxantiko'ob u k'exiko'ob le ba'ax a'alpaj ka'analo', ba'ale' ma' béeyako'obi' tumeen mina'an u muuk' wa chéen jujuntúul máak. tu yóo'lale' u péekbale' táan u taasik le tuukul meyaja':